Постои вечно Предание, и постои Предание коешто се манифестира во времето. Во Вечноста од Отецот се раѓа Синот и исходи Духот. Надвор од времето, надвор од секаков временски интервал, и до самото создавање на времето, полнотата на Божествената природа, со сета своја полнота, преминува од Отецот (како Единствен Извор на Сè) кон Синот и кон Духот. Тоа е вечното и совршено Предание.

Во времето, пак, благодатта Божја дејствува надвор од Бога од оној миг кога се појавило самото време и кога, по волјата на Божественото творечко „нека биде!“ се појавило тоа „надвор“. Со тоа Предание Бог, исто така, го пренесува и дарот за соучествување во Него, но тука постојат одредени степени и мерки. Дури и во Неговото совршенство, Царството Божјо, дури и за светиите, е подготвено преобразувањето „од слава во слава“ (2 Коринтјаните 3:18), според мерата на нивното Богоучествување, зашто „и ѕвезда од ѕвезда по болскотот се разликува“ (1 Коринтјаните 15:41). Крајната цел на Преданието е: „Бидете совршени како што е совршен вашиот Отец небесен“ (Матеј 5:48). Но, за разлика од Единородниот Син Божји, за материјалните битија е потребен бесконечен пат на усовршување и постепено обогатување за достигнување на таа Цел.
И така, целта на Преданието е – обожение. Содржината на Преданието е – распространување на Божеството во тварниот свет, односно распространување на Богочовештвото. Од таа перспектива може да се каже дека повисоката смисла на зборот Предание речиси се слева со смислата на зборот спасение.
Почнувајќи од Вечноста, Преданието ì приоѓа на Вечноста – минувајќи, притоа, низ времето. Преданието треба да се врати во истиот оној „А потоа ќе биде крајот, кога ќеизвор во кој и започнало: последното предание Му го предаде на Бога и Отецот царството, односно кога ќе уништи секое началство, секоја власт и сила… А најпоследниот враг за уништување е смртта“ (1 Коринтјаните15: 24-26).
Од фактот дека Преданието исходи од една Точка и во неа треба да се врати, не следува дека историјата којашто се протега меѓу Алфа и Омега е бесмислeна. Во тоа патување Преданието во себе мора да прими нешто што не било присутно во него од самиот почеток; тоа треба да стаса да го исполни со вечни енергии светот на времето и на историјата. Во параболата за талантите Господарот им го предава -paradidonai – својот имот на слугите (Матеј 25:14). Значи, Преданието (Paradosis) е, исто така, и предавање. Преданието го воведува во себе човекот и светот не само за да ни понуди нешто, туку и подоцна да го земе назад умножениот „талант“.
Преданието не може да се реализира во светот на луѓето без содејство на самите луѓе и без да ја прими формата на човечкото дејствување. По својата суштина, Преданието е вовлекување на материјалиот свет во синергија, во соработка со Бога („ние сме соработници — sunergoi – на Бога“, 1 Коринтјаните 3:9). Значи, христијаните треба да имаат такви дејствија, наши, човечки дејствија, коишто придонесуваат за привлекување на Божјата благодат, односно за остварување на Преданието. Тие човечки дејствија, активности, коишто ја повикуваат и ја примаат Божјата благодат, можеме да ги наречеме форма на постоење на Преданието. Отец Димитриј Станилое говорел дека во тоа и се состои служењето на Црквата: повикување на Духот и Негово примање, односно остварувањето на епиклезата.
Значи, формата на реализацијата на Преданието се – таинствата. Но, тука не станува збор само за „седумте Таинства“ од учебниците, таинства според „Законот Божји“. Во ранохристијанската литература не се среќава учењето за седумте Таинства. Тоа е сочинето од католиците во нивната полемика против протестантите, од каде и преминало во православниот катехизис. Отците познавале едно таинство – „таинство на нашето спасение“, таинство на обожението. И тоа таинство се извршува во ненумериран број дејствија на христијаните. Монашкиот потстриг, погребението, читањето на Евангелето и крсниот знак – исто така се Таинства. Таинство е секое дејство извршено од човекот како член на Црквата, носител на сехристијанското сенародно свештенство, коешто ја призива Божјата благодат.
Преданието е живот на Црквата. Тоа не е „втор – по Светото Писмо – извор на црковното вероучење, туку е самиот нејзин живот. Во Новиот Завет зборот „црква“ се споменува 110 пати. Значи, таа не е нешто што историски му е придодадено на чистиот евангелизам.
Црквата го исполнува Писмото на начин на кој практиката го исполнува теориското сознание. Писмото е – норма на верата; Преданието е – начин на живеење. Плотта на Преданието го исполнува Словото на Евангелието. Преданието е практична примена на Откровението. Тоа откровение е воплотено во заедницата на верните, односно во Црквата. Содржината на Преданието е содржина на Писмото, но применето на човечкиот живот, односно измината во тој живот преку Црквата.
За нашата тема, од особена важност е да се напоменеме дека древните црковни писатели, кога пишувале за апостолските преданија различни од апостолските текстови, пред сè мислеле на практичната страна на црковниот живот. Повеќето „преданија“, споменати во ранохристијанските извори, се однесуваат на литургискиот живот на Црквата. Разговорот за преданијата се водел во контекстот на литургиското богословие. А што е литургиско богословие? – Тоа е расказ за оние дејствија коишто мора да ги исполнува човекот за да се отвори самиот, но и да го отвори својот свет, за во него да дејствува Бог. Литургискиот живот, молитвената практика на христијаните – тоа е човечка форма во која се реализира Божествената содржина на Преданието.
Едно од најстарите споменувања за Преданието се наоѓа во Посланието до Диогнет (почеток на II века): „Христијаните (привремено) пребиваат во пропадливиот свет… зашто (ова) не им е предадено како некакво земно откритие, ниту тие за некоја минлива измислица бараат (таа) толку грижливо да се чува, ниту им е поверена економија (=управување) со некои човечки тајни. Туку навистина Самиот Седржител и Творец на сè Самиот се вселил во луѓето и цврсто ја всадил во нивните срца небесната Вистина и Своето свето и непојмливо Слово“.
Од гледиште на авторот на Посланието, содржината на Преданието е – самиот Христос, кој одново и одново се раѓа во луѓето. И само затоа што Самото Слово живее во луѓето, христијаните се способни за мачеништво: мачеништвото „не е човечко дело, тоа е сила Божја; тоа е доказ за Неговото доаѓање“. Тоа убедување на авторот на Посланието е во целосна согласност со збровите на апостол Павле коишто, исто така, говорат за непишаното предание: „И сè што си чул од мене пред многу сведоци, предај го на верни луѓе, кои се способни и други да научат… Верни се зборовите: Ако со Него сме умреле, со Него и ќе оживееме“ (2 Тимотеј 2:2,11). Последната фраза претставува основна теза на Павловото богословие, на Крштевањето и на Евхаристијата. Преку Таинствата се соединуваме со Христос, и затоа ниту еден од христијаните не живее, и не страда, и не умира сам. Христос е во нас – ете што треба да го зајакне Тимотеј. „Ова напомнувај“ го и на другите (2 Тимотеј 2:14).
Потешко е да се разбере како авторот на „Посланието до Диогнет“ го разбира Преданието од аспект на онаа форма во која самото тоа се реализира. Што им е доверено на луѓето? Грчкиот текст, според мислењето на истражувачите, тука е мошне сложен. На човекот му се „поверени“ Тајни коишто не се човечки. Но, фразата „поверени Тајни“ може слободно да се преведе и како „Домострој на Таинствата“.
Во секој случај, Преданието значи дека на луѓето им е поверено служењето на тајната на Вселувањето на Словото не само во Синот на Марија, туку и во Неговите ученици. За древната Црква таа тајна секогаш била поврзана со тајната на Евхаристијата.
Преданието е Евхаристиско присутство на Христос во христијаните. Но, дали Бог на человекољубието, проповедан од апостолите, дошол само за да се соедини со дванаесет Евреи, коишто ја имале таа среќа, или, пак, тој сака да вечера (Откровение 3:20) со секој човек, независно од времето и местото на нивното раѓање? Последните зборови на Христос на земјата се: „Јас сум со вас преку сите дни до свршетокот на светот“ (Матеј 28:20). „Со вас“ – дали само со апостолите (коишто, очигледно, не го дочекале „свршетокот на светот“) или Тој е и со нас, со сите коишто живеат во времето од Воплотувањето до Парусија?
Последното е можно само во тој случај ако за оние, што ги наследуваат апостолите, постои можност да влезат во Заветот склучен со прекршувањето на лебот во Сионската соба и исполнет со испраќањето на Духот. Тоа значи дека Христос морал да ни ја остави можноста да станеме учесници како во Тајната Вечера, така и во Педесетницата. Тоа значи дека со дејството на Светиот Дух, коешто го бараме на Литургијата, се истенчува ѕидот на времето и на просторот, што нè одделува од Сионската соба, и ние заедно со апостолите присуствуваме на истата таа Жртва и ги вкусуваме истите тие Дарови. Откривањето на таа можност ја сочинува мистеријалноста на христијанското Предание.
Таинството на Црквата е – Евхаристијата, учествувањето во Тајната Вечера. Со тоа Таинство живее Црквата, и тоа Таинство таа го сокрива. Со него живее, зашто само во Таинството на Телото Христово Црквата се создава себеси; „И Он постави едни за апостоли, други за пророци, трети за евангелисти, четврти за пастири и учители…за делото на служењето, за изградување на Христовото тело, … за ние .. со вистинска љубов во сè да растеме во Оној, Кој е глава, Христос, од Кого целото тело… нараснува за да се изградува во љубов“ (Ефесјаните, 4). Тоа е, всушност, она Таинство коешто го дава непсалмичното соединување со Бога, повеќе од молитвеното соединување со Него, зашто на Христос Му било угодно да се соедини со верните не само со духот, туку и со Телото и со Крвта. Токму тоа Општење христијаните го направиле Таинство и го сокривале од другите. Го сокривале по цена на илјадници свои животи.