На 18.08.2020 г., во предвечерието на празникот Преображение Господово, Митрополитот Преспанско-пелагониски г. Петар, отслужи празнична Вечерна Богослужба во храмот „Свето Преображение“, во Прилеп.

Во името на Отецот и Синот и Светиот Дух!

„Си се преобразил на горта Христе Боже, Ти Кој на учениците им ја покажа Својата слава, колку што поднесуваа. Да ни засветли и нам грешните Твојата вечна светлина, по молитвите на Богоридица, подателу на светлината слава Ти!“ (Тропар на Преображение)

Браќа и сестри, празнуваме голем и спасоносен празник, односно го празнуваме Христовото преображение. Овој празник, е скоро ист со празникот на Христовото крштение, затоа што на крштението, кога Господ наш Исус Христос се крштевал во реката Јордан, тогаш Бог Троичниот, Отецот, и Синот, и Светиот Дух, се јавил, како што јавил и на Преображение, кога Господ ги избрал Своите тројца ученици, Петар, Јаков и Јован, и со нив се искачил на гората Тавор. Он таму, пред нив, се преобразил, како што гледаме на иконата на Светото Преображение, која е втора по иконата на Пресвета Богородица, на олтарот на овој Свет храм.

Имено, Господ се преобразил пред Своите ученици, а Него Го придружувале и двајцата старозаветни пророци Мојсеј и Илија.

Светиот славен пророк Мојсеј, е претставник на старозаветниот Закон и на старозаветните луѓе кои биле во адот, кога Христос нашиот Бог и Спасител слегол со душата во адот, за да ги избави од гревот и смртта, Адама и Ева и сите старозаветни праведници, кои биле под власта на сатаната, сè до Неговото слегување во адот, кога го разрушил адот и ги ослободил старозаветните праведници од власта на сатаната и ѓаволот.

Светиот пророк Илија, браќа и сестри, е претставник на пророците. Овие двајца старозаветни претставници, всушност се со Господа Исуса Христа на Преображението, затоа што тие Го виделе Господа Исуса Христа.

Слушнавме од паримиите што се читаа тука дека Мојсеј, кога се искачил на синајската гора, таму му било кажано дека треба да ги собуе обувките, зашто местото на кое стои е свето, бидејќи таму е Господ, Кој му се јавува на Мојсеја низ оној прецеп на карпата. Мојсеј не можел да Го види Господа, туку низ процепот го видел само Неговиот грб, зашто е кажано во Светото Писмо: „Човек не може да Го види Бога, а да остане жив“ (2. Мој. 33, 20). Овие зборови значат дека човек не може да Го види Бога во Неговата суштина, во Неговата природа, бидејќи Бог е невидлив за луѓето по Својата пророда, по Својата суштина. Но Бог, браќа и сестри, се јавува како што  се јавил на гората Тавор, и на реката Јордан, при Крштението Христово.

Имено, кога Христос се подигнал од гората Тавор, наеднаш почнала да зрачи од Него силна светлина, и од таа светлина направена е една ѕвезда, која ги осветлувала сите што биле присутни, односно двајцата старозаветни претставници Мојсеј и Илија, и торјцата  Христови ученици Петар, Јаков и Јован, кои Го виделе Христа, нашиот Бог и Спасител, во Својата слава, преку таа светлина која силно зрачела од Него.

На гората Тавор имало и облак, Кој всушност го претставувал Светиот Дух, а од зад облакот се слушнал гласот на Отецот: „Oвој е Мојот возљубен Син, Кој е по Мојата волја, Него послушајте Го“ (сп. Мат. 17, 5).

Па така, на ист начин било јавувањето на Троичниот Бог, Отецот, и Синот, Светиот Дух, и на Христовото крштевање, кога од зад облакот проговорил Отецот со истите овие зборови што ги кажавме, а Синот се крштевал од Свети Јован Крстител, а Светиот Дух во вид на гулаб надлетувал над него.

Браќа и сестри, и сега го имаме истото видување на Светата Троица, но ова видување кое го имале Светите Апостоли, како што слушнавме од тропарот на Светото Преображение дека Светите Апостоли колку што можеле да поднесат, толку Го виделе Бога, што значи не Го виделе Бога во Неговата суштина, во Неговото Лице, туку Го виделе Бога слушајќи Го гласот на Отецот од зад облакот, кој го претставува Светиот Дух, а Синот Божји сега е во силната светлина, која од Него зрачи и допира до Неговите ученици, а тоа е всушност светлината Христова или благодатта Божја, зашто Светиот Дух почива на Господа наш Исуса Христа.

Во Светото Писмо е кажано дека Синот Божји, Кој што е во прегратките на Отецот, Го испраќа Светиот Дух на Своите Ученици и на сите Негови последователи.

Синот Божји е Оној, преку Кого ние Го познаваме Отецот и преку Него Го примаме и Светиот Дух, зашто заради нас и заради нашето спасение, Господ слезе од небесата, се воплоти и прими човечко тело еднакво на нашето во сè освен во гревот, па токму затоа  Он е посредникот измеѓу нас и Бога Отецот, бидејќи Он е Оној што ни Го испраќа Светиот Дух или со други зборови Светиот Дух се испраќа преку Него.

Токму на тој начин возљубени, ние дознаваме дека на Светото Преображение се случило Богојавувањето, како што истото се случило и на Крштението Христово.

Кажавме дека едниот од оние кои Го придружувале Господа Исуса Христа, е Светиот пророк Мојсеј, кој Го видел Бога на гората Синај.

Веднаш се поставува прашањето, каде сме ние сега во таа состојба на ова големо чудо, на Светото Преображение? Имаме ли ние надеж и можност да учествуваме во гледањето на Бога. Да, браќа и сестри, а за тоа ни говорат и Светите Отци, а исто така и Свети Јован Богослов, кој Го именува Христа Сонце на правдата. И како што го гледаме ние материјалното сонце, кое е на небото,  кога ќе го поставиме огледалото т.е. истото тоа сонце се пресликува во огледалото и ние можеме и на другите да ја упатиме таа светлина што е во огледалото, односно тоа сонце што е горе, зашто ова мало сонце во тоа огледало, е слика на она сонце, кое е горе. Токму затоа Свети Јован Богослов вели дека ние сме огледала Христови, т.е. огледала на Христа нашиот Бог и Спасител, Кој е Сонце на правдата.

Па ете, ако тоа огледалото е матно, ако е исчадено или извалкано, на него не може да се отслика сонцето. На тој начин и ние, ако сме грешни, ако имаме големи смртни гревови, нема да можеме да го видиме Бога, односно да Го видиме преку благодатта Божја и да земеме учество во Неговата природа и слава. Па токму затоа е кажано дека доколку ние сакаме да го видиме Бога, потребно е да се излекуваме.

Имено, ние сите боледуваме со нашиот ум, бидејќи нашите прародители Адам и Ева, откако го направиле првородниот грев, им се помрачил умот, преку кого тие го гледале Бога, т.е. ја имале од Бога благодатта Божја, како што читаме во Светото Писмо дека Бог ги создаде машко и женски и им дувна во носот дух животен и тие постанаа живи души. Тоа значи дека кога Бог им дувнал на Адама и на Ева во носот, им Го дал Светиот Дух, па затоа и читаме во Светото Писмо, во педесеттиот псалм: „Не Го одземај од нас Твојот Свет Дух!“ (сп. Псал. 50, 11). Тоа значи Господ да не ни ја одзема благодатта, која ние ја примаме преку Светите Тајни: Крштениe, Миропомазание, преку Светата Тајна Покајание и Исповед, преку Светата Тајна Венчание, за оние што се венчаваат, преку Светата Тајна Маслосвет, преку Светата Тајна Свештенство, за оние што ја примаат оваа тајна на свештенството, односно ѓаконите, свештениците и епископите, и преку Тајната над сите тајни Причесната, Телото и Крвта на Христа нашиот Бог и Спасител.

Благодатта Божја, браќа и сестри, иако сме се крстиле, иако сме се миропомазале и преку миропомазанието сме ги примиле даровите на Светиот Дух, преку Светата Тајна Миропомазание, поради нашата слаба природа, ние повторно грешиме, т.е. повторно паѓаме во гревови, како што вели Свети Климент Охридски дека кога повторно грешиме заличуваме на кучињата, кои се враќаат на својата блујаница.

Како што кучињата се враќаат на блујаницата, така и луѓето, кога прават големи и тешки гревови, повторно паѓаат и ја губат Божјата благодат.

Tокму затоа, луѓето е потребно да се очистат од таа нечистотија, бидејќи нивниот ум е помрачен, т.е. ја загубил својата улога и не може да управува со разумот, туку разумот ја превзема улогата на умот, кој Го гледал Бога преку благодатта Божја. Па така бидејќи разумот се раѓа од умот, или поточно речено, треба да го пренесе или артикулира, она што е во умот гледањето на Бога сега тој немајќи ја таа можност и улога, бидејќи тоа не му е дадено од Бога, разумот самиот почнува да се обожува, т.е. луѓето почнуваат себеси да се ставаат на местото од Бога, како што направил и ѓаволот, најблискиот ангел до Бога, кога помислил да се издигне со својот престол некаде горе над ѕвездите и да се изедначи со Бога или поточно тој да стане бог, без Бога. Ете, ѓаволот станал противник Божји, но не станал Бог, па затоа и ги измамил нашите прародители Адама и Ева, кога им рекол дека нема да умрат ако јадат од забранетиот плод, туку дека ќе станат богови.

Ете, истата таа трагедија, што ја направил самиот сатана, кој се одделил од Бога, прогласувајќи се себе за бог, им се случила на Адама и на Ева. Па така, ние треба да разбереме дека враќањето во заедница со Бога, сега се случува обратно. Штом ни е умот помрачен, штом нашиот разум себеси се прогласил за Бог, како што вели Свети Јован Богослов дека „луѓето правејќи се мудри, станаа луди, бидејќи славата Божја си ја припишаа себеси или ја припишаа на ѕвездите, на сонцето, на животните, на разни предмети, односно на идолите што ги измислија“. Ете, таква глупост направиле луѓето, па затоа сега за да се вратиме во заедница со Бога, потребно е најнапред да ги очистиме нашите срца од секаква нечистотија, зашто гревовите влегуваат најнапред преку умот, преку грешни мисли и помисли, што ни ги праќа ѓаволот и ние тогаш почнуваме  да фантазираме и размислуваме дека ние сме многу паметни и дека треба да бидеме над другите, т.е. ние сме тие од кои треба сè да зависи, заборавајќи дека ние сме Божји созданија. Ете, тие грешни мисли, потоа слегуваат од умот во срцето и стануваат грешни чувства, грешни желби, грешни похоти, грешни страсти, кои понатаму преминуваат во грешни дела. Па така, секој што мисли дека треба и може да се спаси, нека не мисли дека тоа може да го направи додека не се излекува, односно додека не ја излекува својата душа и нè го очисти срцето од грешните чувства, желби, похоти, страсти и грешните дела, и потоа да почне да го просветлува својот ум, а тоа значи да ја пробуди својата совест, за таа да застане како стражар на умот наш, не дозволувајќи во умот да влегуваат грешни мисли, грешни помисли и грешни фантазии.

Кога луѓето грешат? Тогаш кога ќе примат грешни мисли и истите ќе ги прифатат за свои. Тогаш тие веќе направиле грев со мисла, грев со помисла, а помислата е кога на мислата и се додава слика и.т.н.

Ние, браќа и сестри, само со очистени срца и просветлени умови, можеме повторно да се вратиме во состојбата во која биле Адам и Ева, пред да го направат првородниот грев, и да бидеме во заедница со Троичниот Бог, Отецот, и Синот, и Светиот Дух.

Затоа, овој голем и спасоносен празник, кој се вика Преображение Господово, а тоа значи дека Христос се преобразил, т.е. од обичен човек, кого Го гледале  како и сите други луѓе, сега ја покажал Својата слава, во која учествувале старозаветните пророци Мојсеј и Илија, а исто така и неговите Ученици Петар, Јаков и Јован, колку што можеле.

Па така, сите светители најнапред се ослободиле од гревовите, т.е. ги очистиле своите срца, ги просветлиле своите умови и го постигнале третото скалило, односно се обожиле.

Обожувањето е всушност ослободување од сите страсти. Оние што се обожиле, тие никого не обвинуваат за ништо, туку велат дека ние сме винивни за сè т.е. сами се обвинуваат. Гледате, светителите не бараат земни и материјални богатства. Сите од светителите што биле богати, почнувајќи од Авраам и од праведниот Јов и.т.н., не ги сметале за свои богатства, имотите, што ги поседувале. Праведниот Јов рекол: „Господ даде, Господ  зеде“ (сп. Јов. 1, 21), кога го изгубил богатството што го поседувал во тоа време. Или пак како Светиот патријарх Авраам, кој имотот го користел за да помогне на сираци, сиромаси, вдовици, патници, па затоа и станал представник на најголемото гостопримство, бидејќи Го примил и Самиот Троичен Бог во вид на Тројца Патници – Ангелите, што ги претставувале Отецот, и Синот, и Светиот Дух.

Така, светителите за ништо земно и материјално не мислеле, туку секогаш скромно се однесувале, како што и Христос нашиот Бог и Спасител, сè до Неговото Преображение, сè до Неговото крштение, обично и скромно се однесувал, па затоа Апостолите не можеле да сфатат дека е Он Бог, бидејќи во Него гледале само обилен човек. Но кога почнал да ги прави чудата, тогаш тие Него почнале да Го гледаат како Бог, а особено кога Господ ги просветлил на гората Тавор тројцата Апостоли, кои колку што можеле, Го виделе Бога.

Во врска со ова, сега ќе кажеме еден пример од еден светител, кој ни е скоро близок и кој живеел некаде околу два века пред нас, а станува збор за Свети Серафим Саровски. Се сеќавате на него, браќа и сестри, кога нему му пристапил еден познат човек (Мотовилов), кој разговарајќи со него го прашувал Свети Серафим, како е можно да Го видиме Господа, односно како е можно да ја видиме Неговата светлина и да ја почувствуваме Неговата топлина. На неговото инсистирање, Свети Серафим му рекол: „Погледни ме мене!“. Тогаш тој го погледнал во лицето и видел дека од неговото лице излегува силна светлина, а тоа била благодатта Божја, несоздадените енергии, како онаа светлина што била на лицето на Светиот пророк Мојсеј, кога ги носел Десетте Божји Заповеди од Синајската гора, па морал да си стави покривало на лицето, зашто луѓето не можеле да го гледаат во лицето заради таа силна светлина што од него зрачела, а тоа била благодатта Божја, несоздадените енергии, браќа и сестри.

Ете, кога се случило ова чудо со Свети Серафим Саровски било зима и имало мраз, но нив на чудесен начин ги опкружува една топлина, а тоа е топлината што излегувала од светлината, од благодатта Божја што била во светителот, која при оваа прилика се покажала.

Па така и ние, браќа и сестри, да не мислиме дека не може да се стане светител, зашто Самиот Спасител Господ Исус Христос рекол: „Бидете свети, како што е свет вашиот Отец, Кој е на Небесата“ (сп. Мат. 5, 48).

Па така и ние, знаеме дека Светиот Дух, Кој преку Синот Божји, ни се испраќа, ни се случуваат најголемите чуаа, а најголемото чудо, е Светата Тајна Евхаристија – Причесната. Преку тоа чудо, преку таа благодат Божја, преку таа светлина, а изворот на светлините е Отецот Небесен, како што читаат свештениците во заамвоната молитва пред солејата дека Он е Отецот на светлините. И ете, токму преку таа светлина, преку таа Божја благодат, Лебот и Виното, стануваат Тело и Крв Христови, и на тој начин целата природа се осветува, бидејќи во составот на Лебот и од Виното, се наоѓаат состојките на целата природа. Ние на Христа Му Го принесуваме она што Он нам ни дал, па затоа пееме „Твоја од Твоих“, односно „Од Твоите дарови што си ни ги дал Господи, Тебе ти (ги) принесуваме“.

Како што Спасителот Господ наш Исус Христос ги испратил во светот Своите Ученици и Апостоли, по воскресението, двајца по двајца, велејќи им: „Одете и научете ги сите народи, крштевајќи ги во името на Отецот, и Синот, и Светиот Дух, и да пазат сè што сум ви заповедал“ (сп. Мат. 28, 19-20), кога рекол на сите народи, значи дека им рекол да го проповедаат Словото Божјо, на нивните јазици, зашто Свети апостол Павле вели: „Повеќе сакам пет збора да кажам во домот Божји, од кои браќата ќе имаат полза, отколку илјада зборови на туѓ и неразбирлив јазик, зашто тогаш мојот ум се моли, ама браќата немаат полза“ (сп. 1. Кор. 14, 19).

Затоа укажувам дека во сите цркви треба колку што е можно повеќе богослужбата да биде на Македонски литературен јазик, а тоа особено го нагласувам да се прави во оваа црква, барем во очи на големите празници  и на самите празници, а во обичните денови нека се служи и на црковнословенски. Оној што тоа ви го кажува дека треба да се чита и да се пее само на црковнословенски, греши. Да го видам тој маж свештеник или владика, што може да проповеда на црковнословенски. Ако тој може да проповеда на црковнословенски и ако луѓето ја разберат неговата проповед, ќе му дозволам да служи само на црковнословенски, но факт е дека ниту  свштениците, ниту ние влдиците, доволно не го знаеме црковнословенскиот јазик, т.е. секој збор не го разбираме. Па затоа треба да се научиме дека Словото Божјо треба да се прима пред сè на разбирлив мајчин јазик, не во смисла целосно да го исфрлиме од употреба  црковнословенскот јазик, туку како што вечерва се пееше, еден дел од певницата пееше на Македонски, а еден дел на Црковнословенски, бидејќи се повторуваа стихирите.

Нека е честит празникот и за многу години, браќа и сестри!

Митрополит Преспанско-пелагониски и Администратор Австралиско- новозеландски г. Петар